Khi một người tìm kiếm hỗ trợ điều trị, tự nguyện hay không tự nguyện, họ sẽ phải điền vào bảng tiếp nhận đầu vào để xem xét nhu cầu. Điều này được thực hiện trong buổi tiếp nhận đầu tiên là cuộc gặp của nhà trị liệu với thân chủ. Nhà trị liệu thu thập thông tin cụ thể để giải quyết các nhu cầu tức thời của thân chủ, chẳng hạn như vấn đề đang trình bày, nguồn lực của thân chủ và tình trạng bảo hiểm. Nhà trị liệu thông báo cho khách hàng về tính bảo mật, lệ phí, và những điều mong đợi trong quá trình trị liệu. Tính bảo mật có nghĩa là nhà trị liệu không thể tiết lộ thông tin liên lạc bí mật cho bất kỳ bên thứ ba nào trừ khi được pháp luật ủy quyền hoặc cho phép làm như vậy. Trong quá trình tiếp nhận, nhà trị liệu và thân chủ sẽ làm việc cùng nhau để thảo luận về các mục tiêu trị liệu. Sau đó, một kế hoạch điều trị sẽ được xây dựng, thường là với các mục tiêu cụ thể có thể đo lường được. Ngoài ra, nhà trị liệu và khách hàng sẽ thảo luận về tính hiệu quả của quá trình trị liệu và thời gian trị liệu bao lâu.
Trị liệu cá nhân
Trong trị liệu cá nhân, còn được gọi là liệu pháp tâm lý cá nhân hoặc tham vấn cá nhân, thân chủ và nhà lâm sàng gặp nhau trực tiếp (thường từ 45 phút đến 1 giờ). Phiên làm việc hàng tuần hoặc cách tuần, và các phiên được tiến hành trong một môi trường bảo mật và có tính quan tâm. Nhà lâm sàng sẽ làm việc với thân chủ để giúp họ khám phá cảm xúc, vượt qua những thách thức trong cuộc sống, xác định các khía cạnh của bản thân và cuộc sống của họ mà họ muốn thay đổi, và đặt ra các mục tiêu để giúp họ hướng tới những thay đổi này. Thân chủ có thể gặp nhà lâm sàng chỉ trong một vài buổi điều trị, hoặc có thể tham gia các buổi trị liệu riêng lẻ trong một năm hoặc lâu hơn. Thời gian trị liệu phụ thuộc vào nhu cầu của thân chủ cũng như mục tiêu cá nhân của họ.
Trị liệu nhóm
Trong trị liệu nhóm, nhà lâm sàng gặp gỡ cùng lúc với một số thân chủ có vấn đề tương tự nhau. Khi trị liệu nhóm với trẻ, điều đặc biệt quan trọng là nhóm có phù hợp với thân chủ về độ tuổi và các vấn đề. Một lợi ích của trị liệu nhóm là nó có thể giúp giảm sự xấu hổ và đơn độc của thân chủ về một vấn đề trong khi cung cấp sự hỗ trợ cần thiết, cả từ nhà trị liệu và các thành viên khác của nhóm (Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ, 2014). Ví dụ, một nạn nhân lạm dụng tình dục chín tuổi có thể cảm thấy rất xấu hổ và e ngại. Nếu bị xếp vào một nhóm với những cậu bé bị lạm dụng tình dục khác, cậu ta sẽ nhận ra rằng không chỉ có mỗi mình. Một đứa trẻ gặp khó khăn với các kỹ năng xã hội kém có thể sẽ được hưởng lợi từ một nhóm có chương trình giảng dạy cụ thể để bồi dưỡng các kỹ năng đặc biệt. Một phụ nữ bị trầm cảm sau sinh có thể cảm thấy ít tội lỗi hơn và được hỗ trợ nhiều hơn khi ở trong một nhóm với những phụ nữ tương tự.
Trị liệu nhóm cũng có một số hạn chế cụ thể. Các thành viên của nhóm có thể ngại nói trước mặt người khác vì việc chia sẻ bí mật và vấn đề với những người hoàn toàn xa lạ có thể gây căng thẳng và quá tải. Có thể xảy ra xung đột nhân cách và tranh luận giữa các thành viên trong nhóm. Cũng có thể có những lo ngại về tính bảo mật. Một người nào đó trong nhóm có thể chia sẻ những gì một người tham gia khác đã nói với những người bên ngoài nhóm.
Một lợi ích khác của trị liệu nhóm là các thành viên có thể đối đầu với nhau về mô hình của họ. Đối với những người có một số loại vấn đề, chẳng hạn như những người lạm dụng tình dục, trị liệu nhóm là phương pháp điều trị được khuyến khích. Điều trị nhóm cho đối tượng này được coi là có một số lợi ích như tiết kiệm chi phí hơn so với trị liệu cá nhân, cặp vợ chồng hoặc gia đình. Những kẻ lạm dụng tình dục thường cảm thấy thoải mái hơn khi thừa nhận và thảo luận về hành vi phạm tội của họ trong một nhóm điều trị, nơi những người khác đang mô hình hóa sự cởi mở. Thân chủ thường chấp nhận phản hồi về hành vi của họ một cách sẵn sàng từ các thành viên khác trong nhóm hơn là từ các nhà trị liệu. Cuối cùng, thân chủ có thể thực hành các kỹ năng xã hội trong môi trường điều trị nhóm. (McGrath, Cumming, Burchard, Zeoli, & Ellerby, 2009).
Các nhóm có thành phần giáo dục mạnh mẽ được gọi là nhóm giáo dục tâm lý. Ví dụ, một nhóm dành cho trẻ em có cha mẹ bị ung thư có thể thảo luận sâu về ung thư là gì, các cách điều trị ung thư và tác dụng phụ của phương pháp điều trị, chẳng hạn như rụng tóc. Thông thường, các buổi trị liệu nhóm với trẻ em diễn ra ở trường. Họ được dẫn dắt bởi một cố vấn học đường [school counselor], một nhà tâm lý học học đường, hoặc một nhân viên xã hội học đường. Các nhóm có thể tập trung vào bài kiểm tra về lo lắng, cô lập xã hội, lòng tự trọng, bắt nạt hoặc thất bại ở trường (Shechtman, 2002). Cho dù nhóm được tổ chức ở trường học hay tại văn phòng của nhà trị liệu, trị liệu nhóm đã được chứng minh là có hiệu quả với trẻ em đang đối mặt với nhiều loại thách thức (Shechtman, 2002).
Trong phiên họp nhóm, toàn bộ nhóm có thể phản ánh vấn đề hoặc khó khăn của một cá nhân và những người khác có thể tiết lộ những gì họ đã làm trong tình huống đó. Khi nhà trị liệu tạo điều kiện cho một nhóm, trọng tâm luôn là đảm bảo rằng mọi người đều có lợi và tham gia vào nhóm và không một người nào là trọng tâm của toàn bộ phiên. Các nhóm có thể được tổ chức theo nhiều cách khác nhau, một số có chủ đề hoặc mục đích bao quát, một số có giới hạn thời gian, một số có tư cách thành viên mở cho phép mọi người đến và đi, và một số thì đóng cửa. Một số nhóm được cấu trúc với các hoạt động và mục tiêu có kế hoạch, trong khi những nhóm khác không có cấu trúc, không có kế hoạch cụ thể và các thành viên trong nhóm tự quyết định nhóm sẽ dành thời gian như thế nào và tập trung vào những mục tiêu nào. Đây có thể trở thành một quá trình phức tạp và tốn kém về mặt cảm xúc, nhưng nó cũng là cơ hội để phát triển cá nhân (Page & Berkow, 1994).
Trị liệu cặp đôi
Trị liệu cặp đôi bao gồm hai người trong một mối quan hệ thân mật đang gặp khó khăn và đang cố gắng giải quyết chúng. Cặp đôi có thể đang hẹn hò, bạn đời, đính hôn hoặc kết hôn. Định hướng trị liệu chính được sử dụng trong tham vấn cặp đôi là liệu pháp nhận thức - hành vi (Rathus & Sanderson, 1999). Các cặp vợ chồng gặp chuyên gia trị liệu để thảo luận về những xung đột và (hoặc) khía cạnh của mối quan hệ mà họ muốn thay đổi. Nhà trị liệu giúp họ thấy được nền tảng, niềm tin và hành động của cá nhân họ đang ảnh hưởng như thế nào đến mối quan hệ của họ. Thông thường, nhà trị liệu cố gắng giúp cặp đôi giải quyết những vấn đề này, cũng như thực hiện các chiến lược dẫn đến một mối quan hệ lành mạnh và hạnh phúc hơn, chẳng hạn như cách lắng nghe, cách tranh luận và cách bày tỏ cảm xúc. Tuy nhiên, đôi khi, sau khi làm việc với chuyên gia trị liệu, một cặp đôi sẽ nhận ra rằng họ quá không hợp nhau và sẽ quyết định chia tay. Một số cặp vợ chồng tìm kiếm liệu pháp để giải quyết vấn đề của họ, trong khi những người khác tham gia liệu pháp để xác định xem ở bên nhau có phải là giải pháp tốt nhất hay không. Có thể khó tham vấn cho các cặp vợ chồng trong một mối quan hệ có nhiều xung đột và biến động. Trên thực tế, các nhà tâm lý học như Peter Pearson và Ellyn Bader, người thành lập Viện Cặp đôi ở Palo Alto, California, đã so sánh kinh nghiệm của nhà trị liệu trong liệu pháp cho các cặp vợ chồng giống như “lái máy bay trực thăng trong cơn bão” (Weil, 2012).
Trị liệu gia đình
Trị liệu gia đình là một hình thức đặc biệt của trị liệu nhóm, bao gồm một hoặc nhiều gia đình. Mặc dù có nhiều định hướng lý thuyết trong trị liệu gia đình, nhưng một trong những định hướng chủ yếu nhất là cách tiếp cận hệ thống. Gia đình được xem như một hệ thống có tổ chức và mỗi cá nhân trong gia đình là một thành viên góp phần tạo ra và duy trì các quá trình trong hệ thống hình thành hành vi (Minuchin, 1985). Mỗi thành viên trong gia đình ảnh hưởng và chịu ảnh hưởng của những người khác. Mục tiêu của phương pháp này là tăng cường sự phát triển của từng thành viên trong gia đình cũng như của toàn gia đình.
Thông thường, các kiểu giao tiếp rối loạn chức năng giữa các thành viên trong gia đình có thể dẫn đến xung đột. Một gia đình có động năng này có thể muốn tham gia trị liệu cùng nhau hơn là riêng lẻ. Trong nhiều trường hợp, một thành viên trong gia đình gặp vấn đề gây bất lợi cho mọi người. Ví dụ: chứng trầm cảm của người mẹ, chứng rối loạn ăn uống của con gái vị thành niên hoặc tình trạng nghiện rượu của người cha có thể ảnh hưởng đến tất cả các thành viên trong gia đình. Nhà trị liệu sẽ làm việc với tất cả các thành viên trong gia đình để giúp họ đối phó với vấn đề và khuyến khích giải quyết và phát triển trong trường hợp cá nhân thành viên gia đình gặp vấn đề.
Với trị liệu gia đình, gia đình hạt nhân (tức là cha mẹ và con cái) hoặc gia đình hạt nhân cộng với bất kỳ ai sống trong gia đình (ví dụ: ông bà) sẽ tham gia vào quá trình trị liệu. Các nhà trị liệu gia đình làm việc với cả đơn vị gia đình để hàn gắn gia đình. Có một số loại trị liệu gia đình khác nhau. Trong liệu pháp cấu trúc gia đình, nhà trị liệu xem xét và thảo luận về ranh giới và cấu trúc của gia đình: ai là người đưa ra các quy tắc, ai ngủ trên giường với ai, cách thức đưa ra quyết định và đâu là ranh giới trong gia đình. Trong một số gia đình, cha mẹ không làm việc cùng nhau để đưa ra các quy tắc, hoặc cha mẹ này có thể phá hoại người kia, dẫn đến việc con cái có hành động ngang ngược. Nhà trị liệu giúp họ giải quyết những vấn đề này và học cách giao tiếp hiệu quả hơn.