Chất giảm đau [opioid] là một trong những loại chất bao gồm heroin, morphin, methadone và codeine. Như tên gọi của nó, chức năng của chúng là làm giảm đau. Con người có hệ thống dẫn truyền thần kinh chất giảm đau nội sinh, cơ thể tạo ra một lượng nhỏ các hợp chất giảm đau liên kết với các thụ thể để giảm đau và tạo cảm giác hưng phấn. Vì vậy, chất giảm đau bắt chước cơ chế giảm đau nội sinh này và đương nhiên có khả năng bị lạm dụng rất cao. Chất giảm đau tự nhiên, opiates [có chứa thuốc phiện (nghĩa cũ), làm buồn ngủ hoặc làm tê đi], là dẫn xuất của thuốc phiện [opium], là một hợp chất tự nhiên có trong cây anh túc. Hiện nay có một số phiên bản tổng hợp của opiate (giờ được gọi chính xác là chất giảm đau [opioid]) có tác dụng giảm đau rất mạnh và chúng thường bị lạm dụng. Ví dụ, Viện Quốc gia về Lạm dụng Thuốc (Hoa Kỳ) đã tài trợ cho nghiên cứu và thấy việc lạm dụng thuốc giảm đau theo toa hydrocodone và oxycodone là những mối quan tâm đáng kể về sức khỏe cộng đồng (Maxwell, 2006). Vào năm 2013, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và chất Hoa Kỳ khuyến nghị kiểm soát chặt chẽ hơn đối với việc sử dụng thuốc trong việc chữa bệnh. Trong lịch sử, heroin là một loại thuốc phiện bị lạm dụng chủ yếu. Heroin có thể hấp thu bằng cách hít, hút hoặc tiêm vào tĩnh mạch. Giống như các chất kích thích được mô tả trước đó, việc sử dụng heroin có liên quan đến cảm giác hưng phấn ban đầu, sau đó là các giai đoạn kích động. Bởi vì heroin thường được sử dụng qua đường tiêm tĩnh mạch, người sử dụng thường có dấu vết kim tiêm trên cánh tay và giống như tất cả những người lạm dụng thuốc tiêm tĩnh mạch, làm tăng nguy cơ mắc cả bệnh lao và HIV.
Bên cạnh công dụng như chất giảm đau, các hợp chất giống chất giảm đau thường được tìm thấy trong thuốc giảm ho, thuốc chống buồn nôn và thuốc chống tiêu chảy. Do việc cai nghiện chất giảm đau này thường kéo theo một trải nghiệm ngược lại với tác dụng của chất, nên không có gì ngạc nhiên khi việc cai nghiện chất giảm đau giống như một trường hợp nặng của bệnh cúm. Mặc dù việc cai nghiện chất giảm đau có thể cực kỳ khó chịu, nhưng nó không nguy hiểm đến tính mạng (Julien, 2005). Tuy nhiên, những người đang cai nghiện các chất giảm đau có thể được cho dùng methadone để việc cai nghiện ma túy bớt khó khăn hơn. Methadone là một chất giảm đau tổng hợp ít gây hưng phấn hơn heroin và các loại ma túy tương tự. Các cơ sở điều trị Methadone giúp những người từng phải vật lộn với chứng nghiện các chất giảm đau kiểm soát các triệu chứng cai nghiện thông qua việc sử dụng methadone. Các loại chất khác như buprenorphine, cũng đã được sử dụng để giảm bớt các triệu chứng cai.
Codeine là một chất giảm đau có hiệu lực tương đối thấp. Nó thường được kê đơn cho những cơn đau nhẹ và có bán không cần kê đơn ở một số quốc gia khác. Giống như tất cả các chất giảm đau, codeine cũng có khả năng bị lạm dụng. Trên thực tế, việc lạm dụng chất giảm đau theo đơn đang trở thành mối quan tâm lớn trên toàn thế giới (Aquina, Marques-Baptista, Bridgeman, & Merlin, 2009; Casati, Sedefov, & Pfeiffer-Gerschel, 2012).